— ዓርከይ (17 ዝዕድሚኡ) ፍርቂ ሰውነቱ ለማስ እዩ። ትማሊ ከም ዝነገረኒ፣ ኣዲኡ ኣብ ሕፍርቱ ትላጽዮ። እዚ ድማ ኣብ ናይ እስልምና ናይ ጽሬት ሕጊ ዝተመርኮሰ እዩ። እዚ እንታይ ማለት እዩ? ናይ ግድን ክላጸ ኣለዎ ማለት ድዩ?

— ናይ ጽሬት ሕጊ ፣ ከም‘ቲ እቲ ሃይማኖት ዝእዝዞ ጽሩይ ምዃን ማለት እዩ።
— ምስልምና ከም ዝብሎ፣ ሓደ ኣስላማይ ወይ ሓንቲ ኣስላመይቲ ክጽልዩ ከለዉ ጽሩያት ክኾኑ ኣለዎም።
— ዓርክኻ/ኺ ስንኩል እዩ።
— ምናልባት ክጽሊ ኣይክእልን ይኸውን።
— ክጽሊ ዝኽእል እንተኾይኑ፣
— ምናልባት እውን ባዕሉ ክላጸ ይክእል ይኸውን።

— ሃይማኖተኛ እንተደኣ ከይኑ፣ ሕግታት ከኽብር ይኽእል እዩ።
— እዚ ባዕሉ ክውስኖ ይኽእል እዩ።
— ድለይት ምልጻይ እውን ባዕሉ ክውስኖ ይኽእል እዩ።
— ስለ ዘይተላጸየ ግን ሕማቕ ኣስላማይ እዩ ማለት ኣይኮነን።
— ኣዲኡ ስለ እትላጽዮ እውን ሕማቕ ይስምዖ ይኸውን።
— ክውስን ይኽእል እዩ፣ መን ክላጽዮ ከም ዝፍቀደሉ?

— ኣገዳሲ ነገር፣ ዓርክኻ/ኺ ውልቃዊ መሰላት ኣለዎ።
— ውልቃዊ መሰል ዝበሃል ንኣብነት፣
— ንሰውነቱ ብዝምልከት ባዕሉ ክውስን ይኽእል እዩ።
— ሕማቕ ስምዒት ዝፈጥረሉ ነገራት ክገብር ዘገድዶ ሰብ የለን።
— ብስንክልነኡ ምኽንያት እውን ኣይከኣልን እዩ።

ዓርከይ ከም ዝነገረትኒ፡ „መከላኸሊ ቀለቤት“ ተጠቐም ትብለኒ። እዚ ኣነ ኣይፈልጦን እዩ። እንታይ እዩ? ብኸመይ ከ ክጥቀመሉ ይኽእል?

እዚ መከላኸሊ ቀለቤት ልክዕ ከም ከኒና መከላኸሊ ጥንሲ እዩ።
እታ ቀለቤት ንኣካላትኪ ሆርሞን ትወስደሉ።
በዚ ኣገባብ ድማ ጥንሲ ንኸይመጽእ ይዕገት።
ሓኪም ማህጸንኪ ክትጽሕፈልኪ ትኽእል እያ።
በቲ ናይ ሓኪምኪ ወረቐት ጌርኪ ድማ ኣብ ፋርማሲ እቲ ቀለቤት ትገዝእዮ።

እታ መከላኸሊ ቀለቤት ኣብ ብልዕትኺ ተእትውያ።
ኣብ ብልዕትኺ ድማ ሰለስተ ሰሙን ዝኣክል ክትጸንሕ ኣለዋ።
ብድሕሪ እዚ ነታ ቀለቤት ካብ ብልዕትኺ ተውጽእያ።
ብድሕሪ እዚ ሸውዓተ መዓልቲ ተጸቢኺ ሓዲሽ መከላኸሊ ቀለቤት እንደገና ተእትዊ።
ብዝበለጸ ኣብ ካላንደርኪ መዘከሪ ግበርሉ።

ኣስተውዕሊ: እቶም ሆርሞን ዘይምቹእ ጎናዊ ሳዕቤናት ክህልዎም ይኽእል እዩ።
ኣብ ሓኪም ማህጸንኪ ኬድኪ ሓበሬታ ብዛዕብኡ ቅሰሚ።
እቲ መከላኸሊ ቀለቤት ብኸመይ ከተእትውዮ ትኽእሊ?
መጀመርያ ምጹእ ቦታ ድለዪ።
ብድሕሪኡ ኣብ ከተብሩኺ ትኽእሊ ኢኺ።
ወይ ድማ ሓንቲ እግርኺ ኣብቲ ናይ ባጮ ጫፍ ክትሰቕልዮ ትኽእሊ ኢኺ።
ብመጠዋጢት ኣጻብዕትኽን ዓባይ ዓባይቶኽን ጌርኪ ነታ ቀለቤት ጽቐጥያ።
ሕጂ ነታ መከላኸሊ ቀለቤት ኣብ ብልዕትኺ ክትደፍእያ ትኽእሊ።
እታ መከላኸሊ ቀለበት ኣብ ውሽጢ እንተ ዘይትስማዓኪ ኣላ ኣብ ቦትኣ ኣትያ ኣላ ማለት እዩ።

ዓርከይን ኣነን (ጓል 17 ዓመት) ዝመጽእ ዘሎ ቀዳመ-ሰንበት ስጋዊ ርክብ ክንፍጽም ደሊና ኣለና። ኣብቲ መዓልቲ ግን ጽግያተይ ክመጸኒ እዩ። ዓባየይ ከም ዝበለትኒ ግና፡ ስጋዊ ርክብ ኣብ እዋን ጽግያት ምርሳሕ እዩ። እዚ ሓቅነት ኣለዎ ድዩ?

ስጋዊ ርክብ ኣብ እዋን ጽግያት ሃሳዪ ኣይኮነን።
ክልቴኹም እንተ ደሊኹሞ ከኣ ጸገም የብሉን።
ገለ ደቀንስትዮ ኣብ እዋን ጽግያተን ስጋዊ ርክብ ክገብራ ይደልያ ገለ ድማ ኣይፈትዋን።
ደቂ-ተባዕትዮ እውን ኣብዚ ዝፈላለ ስምዒት እዩ ዘለዎም።
ኣብ ገለ ሃይማኖታት ስጋዊ ርክብ ኣብ እዋን ጽግያት ፍቑድ ኣይኮነን።
እዚ ግን ናይ እምነት ጉዳይ ጥራይ እዩ።
ትኣምንሉ እንተ ኮይንኪ ከተኽብርዮ ትኽእሊ ኢኺ።
ብሕክምና ዓይኒ ክረአይ እንከሎ ግና ስጋዊ ርክብ ኣብ እዋን ጽግያት ዋላሓንቲ ጸገም የብሉን።

እቲ ዋና ነገር ክልቴኹም ፈቲኹም ክኸውን ኣለዎ።
ኣብ እዋን ጽግያት ስጋዊ ርክብ ምፍጻም ብዝተፈላለዩ ኣገባባት ይከኣል።
ክልቴኹም ኣብ ብልዕትኹም ብጥዑም ስምዒት ክትተናኸፉ ትኽእሉ ኢኹም።

እቲ መትሎ ኣብ ብልዕቲ ክኣቱው እንተ ደሊኹም?
ነዞም ዝስዕቡ ኣገባባት ተኸተሉ:
ዋላ እውን ኣብ እዋን ጽግያት መከላኸሊ ተጠቐሙ።
ብዝበለጸ ኮንዶም ተጠቐሙ።
ምኽንያቱ ኣብዚ እዋን እውን ጥንሲ ክሕዘኪ ይኽእል እዩ።
ጾታዊ ሕማማት እውን ኣብዚ እዋን ብዝቐለለን ብዝያዳን ክመሓላለፉ ይኽእሉ።
ኣብ ውሽጢ ዝውተፍ ሞዴስ ወይ ታምፖን እንተለኪ ቅድሚ መትሎ ኣብ ብልዕትኺ ምእታው ናይ ግድን ከተውጽእዮ ኣለኪ።

ኣነ (ጓል 16) ሓሙሽተ መዓልተይ ጽግያተይ መጺኡኒ ኣሎ። ትማሊ ድማ ምስ ሓደ ስጋዊ ርክብ ፈጺመ ነይረ። መከላኸሊ ኣይተጠቐምኩን ግን። ክጠንስ ይኽእል ድየ?

እወ፡ ኣብ እዋን ጽግያት እውን ጥንሲ ክሕዘኪ ይኽእል እዩ።
ኣዝዩ ሳሕቲ እኳ እንተኾነ
ጥንሲ ክመጽእ ይኽእል እዩ።

እቲ ኣብ ውሽጥኺ ዝርከብ እንቋቕሖ ኣብ ውሱን እዋን ጥራይ እዩ ክጫጭሕ ዝኽእል።
ክጫጭሕ ክንብል እንከለና:
ብዘይ መከላኸሊ ስጋዊ ርክብ ምስ ትፍጽሚ ጥንሲ ክሕዘኪ ይኽእል እዩ።
እቲ እንቋቕሖ ቀቅድሚ ምውዳቑ ጥንሲ ክትሕዚ ትኽእሊ።
እቲ እንቃቕሖ ኣብ ዝወድቀሉ ድማ ኣዚኺ ጥንሲ ክትሕዚ ትኽእሊ።
ዋላ እውን ድሕሪ እቲ እንቋቕሖ ምውዳቑ እውን ጥንሲ ክትሕዚ ትኽእሊ።
መዓስ እዩ እቲ እንቋቕሖ ዝወድቕ ከኣ ብንጹር ክትፈልጥዮ ኣይትኽእልን ኢኺ።
እቲ ናይ እንቋቕሖ ምውዳቕ ንውሓት ግዜ ጽግያትኪ እዩ ዝቕይዶ።
ኣብ ሓጺር እዋን ድዩ ጽግያትኪ ዝመጸኪ?

ኣብ እዋን ስጋዊ ርክብ ዘርኢ ተባዕታይ ኣብ ብልዕቲ ክኣቱው ይኽእል እዩ።
ክሳብ 5 መዓልቲ እታ እንቋቕሖ ኣብ ውሽጥኺ ክትጫጭሕ ትኽእል።
ብድሕሪኡ ድማ እታ እንቃቕሖ ክትወድቕ ትኽእል።
ናብ ናይ ማህጸን ሓኪምኪ ተትኸዲ ዝበለጸ እዩ።
ዋላ እውን ትማሊ ጥንሲ እንተ ሓዝኪ ሓኪምኪ ክትሕግዘኪ ትኽእል እያ።
መርሚራ ሓበሬታን ምኽርን ትህበኪ።

ዓርከይ (ጓል 15) ከኒና ትውሕጥ እያ። ብዙሕ ግዜ ድማ ብሓንሳብ ንድቅስ ኢና። ሓደ ሓደ እዋን ግና እቲ ከኒና ትርስዖ ኢያ። ክትጠንስ ትኽእል ድያ?

ትኽክል፡ ዓርክኻ ክትጠንስ ትኽእል እያ።
እቲ ከኒና ኣብ ሰዓቱን ብተኸታታልን ክውሰድ ዓቢ ኣገዳስነት ኣለዎ!
እቲ ክበሃል እንከሎ ግና ካብ ከኒና ናብ ከኒና እውን ይፈላለ እዩ።

ዓርክኻ እቲ ደቂቕ ከኒና ድያ ትወስድ?
እሱ እንተኾይኑ መዓልታዊ ኣብ ሓደ ሰዓት ክውሰድ ኣለዎ።
ብዝበለጸ መዘከሪ ኣብ ሞባይላ እንተ ትገብር ዝበለጸ ይኸውን።
እታ ሞባይል ጭር ምስ በለት ድማ ከኒናኣ ትውሕጥ።
እንተደኣ እቲ ደቂቕ ከኒና ዶንጊያ ወሲዳቶ ወይ ድማ ጠቕላላ ረሲዓቶ ግና:
ውሕስነት ናይ ምክልኻል ጥንሲ ይቕንስ።
ብዝተኻእለ መጠን ኮንዶም ብምውሳኽ ክሳብ ናይ ኣዴታታ ዝመጻ ክትከላኸሉ ዝምረጽ እዩ።

ምናልባእ ዓርክኻ ከኒና ትወስድ ትኸውን?
ዓርክኻ ከኒና መዓልታዊ ክትወስዶ ኣለዎ።
ኣብ ተመሳሳሊ ሰዓት ድማ ክኸውን ኣለዎ።
ከኒና ከይወሓጠት እንተ ረሲዓቶ:
ብዝተኻእለ መጠን ኮንዶም ብምውሳኽ ክሳብ ናይ ኣዴታታ ዝመጻ ክትከላኸሉ ዝምረጽ እዩ።

ከኒና ምውሓጥ ብዙሕ እዋን ትርስዕ እንተኮይና ግና:
ሓቢርኩም ናብ ሓኪም ማህጸን ብምኻድ ሓበሬታ ቅሰሙ።
ካልኦት ዝተፈላለዩ ዓይነት መከላኸሊ ጥንሲ ኣለኩም።

ኣነ (ወዲ 17 ዓመት) ዓርኪ ኣላትኒ። ኣብ ናይ ማህጸን ሓኪም ከይዳ ነይራ። ንሳ ከም ትብሎ ኩለን ኣዋልድ ኣብኡ ይኸዳ። ኣወዳት ዝኸድዎ ኮምኡ ሓኪም ከ ኣሎዶ?

እወ ሓኪም ኣሎ።
እቲ ሓኪም „ኣንድሮሎጂስት“ ይበሃል።
መብዝሕትኡ ግዜ ዩሮሎጂስት እውን እዩ።
ብብዙሕ ጉዳይ ናብዚ ሓኪም ክትከይድ ትኽእል ኢኻ።
ብዛዕባ ስጋዊ ርክብ ወይ ብዛዕባ ኣካላትካ ሕቶታት እንተለካ ክትከይድ ትኽእል።
ኣብ መትሎኻ ዝኾነ ዘይንቡር ነገር እንተ ወጺኡካ።
ኣካላትካ ስለ ዝቀያየር ዘሎ ርግጸኛ እንተ ዘይኮንካ።

ኣገዳሲ ነገር ድማ:
በይንኻ እውን ኩሉ ግዜ ክትከይድ ትኽእል ኢኻ።
እቲ ሓኪም ክምርምረካ ይኽእል እዩ።
እንተደሊኻ ማለት እዩ።

ኣካላትካ ምፍላጥ ጽቡቕ እዩ።
ለውጥታት ከጋጥም እንከሎ እውን ይርደኣካ።
ገለ ለውጥታት ምስ ዘጋጥም ናብ „ዩሮሎጂስት“ ምኻድ የድሊ።
ንኣብነት ተሪር እሳር ኣብ ፍረነብስኻ ምስ ዝስማዓካ።
ሓኪም ክርእየካ ኣለዎ ከምዚ ምስ ዘጋጥም።
ኣብዚ ምስ ትጥውቕ ሓኪም ኣብ ከባቢኻ ክትረክብ ትኽል:
http://www.urologenportal.de/patienten/urologensuche.html?_ga=2.176741090.657452144.1525423126-2097382778.1524050206

ኣነ (ጓል 16 ዓመት) ብዓረብያ እየ ዝኸይድ። ዓርኪ ሒዘ ኣይፈልጥን። መሓዙተይ ብዓረብያ ኣይኮናን ዝኸዳ። ኩላተን ድማ ዓርኪ ነይሩወን። ኣወዳት ብስንክልናይ ስለ ዘይፈትውኒ ድዮም ኣነ ዘይብለይ?

እዝስ እታ ዓረብያኺ ተሰክፈኪ ክትከውን ኣለዋ።
ምናልባሽ ካብተን ካልኦት መሓዙትኪ „ፍልይቲ“ ኮይኑ ይስመዓኪ ይኸውን።
እዚ ብዙሓት ሰባት ሻቕሎት ይገብሮሎም እዩ:
እንተደኣ „ፍሉያት“ ኮይኑ ዝስምዖም ኮይኑ።
ምናልባሽ ዘይከውን ዘረባታት እውን ሰሚዕኪ ትኾኒ ኢኺ።
ዘይከውን ዘረባታት ክርብሸኪ ይኽእል ይኸውን።

ነፍስወከፍ ሰብ ግን ፍሉይ ሰብ እዩ።
ናትኪ ፍሉይነት ከኣ ሰብ ብቕልጡፍ ክርእዮ ይኽእል።
ምናልባሽ ብኸምዚ ይኾኑ ሰባት ዝዛረቡኺ።
ምናልባሽ ብሰንኪ እዚ ብዙሕ ትሓስቢ ትኾኒ።
„ጽባቐ ሰብ“ ክበሃል ከሎ ግና ንኩሉ ሰብ ካልእ ትርጉም ኣለዎ።
ጽብቕቲ ዘግብረኪ እቲ ንስኺ ንስኺ ዘብለኪ ነገራት እዩ።
ምኽንያቱ ንስኺ ሓንሳብ ጥራይ ኢኺ ኣብዛ ዓለም ዘለኺ!

ብዙሓት ኣዋልድን ኣወዳትን ነዊሕን ሓጺርን ዝምድና ይገብሩ።
ግን: ብዙሓት ብዓረብያ ዝኸዱ ኣወዳትን ኣዋልድን እውን ዝምድና ይገብሩ እዮም።
ሓንቲ መዓልቲ ንዓኺ እውን ከጋጥመኪ እዩ።
ስለዚ ስጋብ ሕጂ ዓርኪ እንተ ዘይሓዝኪ ብዙሕ ዘሻቕል ኣይኮነን።

ኣነ ጓል 14 ዓመት እየ። ቅድሚ ቅሩብ ኣዋርሕ ጀሚረ ታምፖን (ኣብ ብልዕቲ ዝኣቱ ሞዴስ) ንደም ናይ ኣዴታተይ ይጥቀም ኣለኹ። ትማሊ እቲ ኣብ ውሽጢ ዘሎ ታምፖን ረሲዐዮስ ሓዲሽ ኣብ ልዕሊኡ የእቲየሉ። ሕጂ እታ ናይ ቅድም ከውጽኣ ኣይከኣልኩን። እንታይ ተገበርኩ ይሓይሽ፧

እዚ ንብዙሓት ደቀንስትዮ* የጋጥመን እዩ።
ሓደ ሓደ እዋን እቲ ታምፖን ባዕልኺ ከተውጽእዩ ትኽእሊ።
ባዕሉ ድማ „ኣይጠፍእን“ እዩ።
እታ ብልዕቲ ድማ ቅሩብ ሰንቲ ሜተር ንውሓት እዩ ዘለዋ።

ገለ ጠቐምቲ ሓበሬታ ክንህበኪ:
ተገቲርኪ ኮፍ በሊ ወይ ድማ ሽንቲ ቤት እተዊ።
ክትረጋግኢ ፈትኒ ድማ
ምኽንያቱ ነብስኺ እንተ ዘይተኣሲሩ ወይ እንተ ዘይተጨኒቕኪ እዩ ክሰልጥ ዝኽእል።
ምናልባሽ እቲ ታምፖን ወይ ነታ ፈትሊ ብኢድኪ ተርክብያ ትኾኒ።
„ንታሕቲ ክትደፍእያ“ ፈትኒ ኢኺ።
እንተ ደፊእኪዮ፡ ታምፖን ሓደ ሓደ እዋን ከኣ ባዕሉ ሸተት ኢሉ ይወጽእ እዩ።

እንተ ደኣ ብኸምዚ ዘይቀኒዑ ናብ ናይ ማህጸን ሓኪምኪ ቀልጢፍኪ ኪዲ።
ንሳ ድማ መርሚራ ነታ ታምፖን ከተልግሳ ትኽእል።
ታምፖን ምስ ዝርሳዕ ከሕምመኪ ይኽእል እዩ።
ስለዚ ብቕልጡፍ ናብ ናይ ማህጸን ሓኪምኪ ምኻድ ኣለኪ።
ዋላ እውን ታምፖን ኣብ ውሽጢ ከም ዝረሳዕኪ ርግጸኛ እንተዘይኮንኪ ናብ ሓኪምኪ ኪዲ።
ዘሕፍር ጉዳይ እውን ኣይኮነን።
ንኸይትሓሚ ድማ ኣገዳስነት ኣለዎ።

ዓርከይ ጽግያት ኣዴታታ መጺኡዋ እንከሎ ምሳይ ስጋዊ ርክብ ክትፍጽም ደልያ ኣላ። እዚ ይከኣል ድዩ፧ እቲ ጽግያት ረስሓት ዶ ኣይኮነን እዩ፧

እንተ ደኣ ደስ ኢልኩም ኣብ እዋን ጽግያት እውን ስጋዊ ርክብ ክትፍጽሙ ትኽእሉ ኢኹም።
እዛ ቃል „ረስሓት“ ጥዕምቲ ቃል ኣይኮነትን።
ከምኡ ማለት: ሓንቲ ጓል ኣብ እዋን ጽግያት ኣዴታታ ጥዕይቲ ኣይኮነትን ማለት እዩ።
እዚ ግን ትኽክል ኣይኮነን።
ኣዋልድን ኣንስትን ዋላ እውን ኣብዚ እዋን ቀጻሊ ብጽሬት እየን ነብሰን ዝከናኸና።
ባኞ ይገብራ ነብሰን ይሕጸባ።

እቲ ደም ናይ ጽግያት ኖርማል ደም እዩ።
ደም ስለ ዝደመየት „ረሲሓ“ ማለት ኣይኮነን።
እቲ ደም ሕማቕ ነገር ኣይኮነን።

ጥዑም ስጋዊ ርክብ ንምፍጻም ዝተፈላለዩ ኣማራጺታት ኣለው።
ዋላ እውን ኣብ ግዜ ጽግያት።
ንኣብነት መትሎኻ ካብ ብልዕቲ ወጻኢ ኣብ ቅንጢር ምፍሕፋሕ።
እዚ ንብዙሓት ኣዋልድን ኣንስትን ጽቡቕ ስምዒት ይፈጥረለን እዩ።
ወይ ከኣ መትሎ ብምሓዝ ምድራዙ።
እዚ ፐቲንግ ተባሂሉ ይጽዋዕ።

ብዙሓት ኣዋልድን ደቀንስትዮን ኣብ እዋን ጽግያተን ነብሰን ይፎኽሰን እዩ።
ኣብዚ እዋን ስጋዊ ርክብ ፍልይ ዝበለ መቐረት ይህበን።
እንታይ ደስ ከም ዝብለኩም ምስ ዓርክኻ ብዛዕባ እዚ ተዛራረብ።

ኣነ (ጓል 14 ዓመት) ምስ ዓርከይ ስጋዊ ርክብ ፈጺመ። መከላኸሊ ድማ ኣይተጠቐምናን። ንሱ ከም ዝበለኒ ኣነ ክጠንስ ከም ዘይክእል እዩ። ምኽንያቱ ገና ጽግያት ኣደታተይ ስለ ዘይጀመረኒ። እዚ ኣበሃህላ ትኽእል ድዩ፧

ምጭጫሕ እንቃቕሖ ቅድሚ ጽግያት ኣዴታትኪ እዩ ዝጅምር።
ስለዚ እቲ እንቋቕሖ በሲሉ ድቂ ክኸውን ይኽእል።
ድቂ ማለት:
እቲ እንቋቕሒ ምስ ዘርኢ ወዲ ተባዕታይ ይሓብር።
ስለዚ ጥንሲ ክትሕዚ ትኽእሊ ኢኺ ማለት እዩ።

ብዙሓት ደቀንስትዮ እቲ ናይ እንቃቕሖ ምጭጫሕ ኣይፍለጠንን እዩ።
ንዓኺ ጀሚሩኪ ክኸውን ይኽእል እዩ።
እቲ ምጭጫሕ እንቓቕሖ ኩሉ ግዜ ቅድሚ ናይ ኣዴታት ምጅማሩ እዩ ዝመጽእ።
ዋላ እውን ቅድሚ ፈልማይ ጽግያት ኣዴታትኪ።

ኣዋልድ ቅድሚ ጽግያት ኣዴታተን ዝጅምረን ናይ ብልዕቲ ፈሳሲ ዝመጸን ኣሎ።
እዚ ፈሳሲ ዘርኢ:
ኣብ ቀረባ እዋን ናይ ኣዴታትኪ ከም ዝጅምር እዩ።
እዚ ግን 1 ወርሒ ክወስድ ይኽእል ወይ ድማ 1 ዓመት።
ገለ ኣዋልድ እዚ ፈሳሲ ብልዕቲ ይፍለጠን እዩ።
ገለ ከኣ ኣይፍለጠንን።
ስለዚ መከላኸሊ ክትጥቀማ ይግባእ።
ብዝበለጸ ኮንዶም እንተ ተጠቐምክን ዝምረጽ እዩ።
ኮንዶም ብስጋዊ ርክብ ዝመሓላለፍ ሕማማት ይከላኸል።