Tips for refugees

ንመጀመርያ ግዜ „ጽግያትኪ“ ወይ ናይ ኣዴታትኪ እዩ ክኸውን ዘለዎ።
ኣብ ገለ ስድራቤት ወይ ሃገራት ፌስታ ዝግበረሉ እዋን እዩ እዚ።
እዚ ከም ዝጎበዝኪ እዩ ዘርእይ።

„ጽግያት መጺኡኪ“ ክበሃል ከሎ:
እቲ ኣብ ስረኺ ዘሎ ደም ካብ ብልዕትኺ ዝመጸ እዩ።
ኣብ ውሽጢ ብልዕትኺ ሓንቲ ንእሽተይ በዓቲ ኣላ።
እዛ በዓቲ ማህጸን ትበሃል።
ጥቃ ማህጸን ከኣ ክልተ ማሕደረ እንቋቅሖ ኣለዋ።
ኣብ መንጎ እታ ማሕደረ እንቋቅሖን ማህጸንን ድማ መደየቢ እንቋቅሖ
ካብቲ ማሕደረ እንቋቅሖ ብገምጋም ሓንሳብ ኣብ ወርሒ ሓንቲ ንኡሽቶይ እንቋቅሖ ናብቲ መደየቢ ትወድቅ።

ኣብዚ እዋን እዚ ክትጠንሲ ትኽእሊ ኢኺ።
እዚ ንኽፍጠር ግን ምስ ሓደ ሰብኣይ ወይ ምስ ሓደ ወዲ ስጋዊ ርክብ ክትፍጽሚ ኣለኪ።
ነዚ ክትገብሪ ግን ገና ንእሽቶይ ኢኺ ዘለኺ።
ኣብ ስጋዊ ርክብ ግን እታ እንቋቅሖ ብዘርኢ ወዲ ተባዕታይ „ትቦቅል“, እዚ ማለት ጥንሲ ሒዝኪ ኣለኺ ማለት እዩ።
እታ እንቋቅሖ ኣብ ማህጸን እያ ትዓቢ።
ንስኺ ግን ጥንሲ ስለ ዘይብልኪ፡ ደም ካብ ብልዕትኺ ይወጽእ።
ካብ ሕጂ ንንየው ዳርጋ ሓንሳብ ኣብ ወርሒ ማህጸንኪ ብደም ተሓጻጺቡ ይወጽእ።
እዚ ድማ ቁሩብ መዓልቲ ይወስድ።

ነቲ ደም መጽረዪ ኣብ ዱኳናንት ወይ ፋርማሲ ሞዴስ ወይ ታምፖን ኣለኪ።
ሞዴስ እንተ ኮይኑ ኣብ ሞታንታኪ ኢኺ ትሰጥሕዮ።
ታምፖንስ ድማ ናብ ብልዕትኺ ትውትፍዮ።
ምናልባሽ ነዴኺ ወይ ንመሓዛኺ ክሕግዛኺ ሕተትየን።

ሓደ ሓደ እዋን እቲ መድመይቲ ነዊሕ ግዜ ይወስድ እዩ ወይ ድማ ብርቱዕ ቃንዛ ክገብረልኪ ይኽእል እዩ።
ከምዚ ምስ ዘጋጥመኪ ናብ ሓኪምኪ ኪዲ።

እቲ ኤች.ኣይ.ቪ ቫይረስ ዘለዎ ሰብ ብደገ ክትፈልጦ ኣይከኣልን እዩ።
ናይ ኤች.ኣይ.ቪ መርመራ ምስ ትገብሪ ጥራይ ኢኺ ክትፈልጢ ትኽእሊ:
ኤች.ኣይ.ቪ ኣብ ኣካላትኪ ኣሎ ድዩ የለን፧

ኣብ ሚኒስትሪ ጥዕና ኬድኪ ናይ ኤች.ኣይ.ቪ መርመራ ክትገብሪ ትኽእሊ ኢኺ።
እቲ ናይ ኤች.ኣይ.ቪ መርመራ ብምስጢርን ብነጻን እዩ።
ዝኽፈል ገንዘብ የብሉን።
ሽም ምንጋር ውን ኣየድልን እዩ።
ሓደ ሓኪም ወይ ሓንቲ ሓኪም ደም ይወስድልኪ።
ኣብ ደምኪ እቲ ቫይረስ እንተሎ ይምርምርዎ።

ኤች.ኣይ.ቪ ቫይረስ ኣብ ደምኪ እንተ ዘይተረኺቡ፡ ጸገም የለን ማለት እዩ።
ኤች.ኣይ.ቪ ኣብ ደምኪ እንተ ተረኺቡ ከኣ መድሃኒት ይወሃበኪ።
ኣገዳሲ ነገር:
ኤች.ኣይ.ቪ ቫይረስ ወይ ኤይድስ እንተ ኣለኪ፡ ምስ ካልእ ሰብ ብዘይ ኮንዶም ስጋዊ ርክብ ክትገብሪ ኣይግባእን እዩ።
ምኽንያቱ ንኻልእ ሰብ ከተልግብሉ ትኽእሊ ኢኺ።

Text: AWO-Zentrum für Aidsarbeit Schwaben
www.zas-schwaben.de

ኮንዶም ብግቡእ እንተ ተጠቒምኩሉ፡ ብስጋዊ ርክብ ኤች.ኣይ.ቪ ክሕዘኪ ኣይክእልን እዮ።
ኮንዶም ኣብ ብዙሕ ቦታታት ክትገዚ ትኽእሊ ኢኺ።
ኣብ ሱፐር ማርኬት፡ ኣብ እንዳ ነዳዲ፡ ኣብ ፋርማሲ

ኣስተውዕሊ: ኮንዶም ኣብ ጸሓይ ክቕመጥ የብሉን።
ኮንዶም ክኣርግ የብሉን።
ኮንዶም ክቕደድ የብሉን።

ምስ ጓል ኣንስተይቲ ኮነ ምስ ወዲ ተባዕታይ ኣብ ስጋዊ ርክብ ኮንዶም ክትጥቀሚ ትኽእሊ ኢኺ።
ኮንዶም ብልዕሊ ብሉዕ መሸኒ ወዲ ተባዕታይ እዩ ዝውደ።
ኮንዶም ጽቡቕ መከላኸሊ እዩ።

ብዛዕባ ኤች.ኣይ.ቪ ቫይረስ ወይ ኤይድስ ሓበሬታ ምስ ዝደሊ፡ ንመን ክሓትት ይኽእል፧
ብዛዕባ ኤች.ኣይ.ቪን ኤይድስን ሕቶታት ምስ ዝህልወኪ ኣብ AIDSBERATUNGSSTELLEN ወይ ድማ AIDSHILFEN ክትውከሲ ትኽእሊ ኢኺ።
ኣብ ብዙሓት ከተማታት ድማ ይርከቡ።
ነቲ ትረኽብዮ ምኽሪ ትኸፍልሉ የብልክን። ምስ ካልኦት እውን ብዛዕባ ሕቶታትኪ ዝዛረብ የለን።

Text: AWO-Zentrum für Aidsarbeit Schwaben
www.zas-schwaben.de

ኤች.ኣይ.ቪን ኤይድስን ክልተ ዝተፈላለዩ ነገራት እዮም።
ኤች.ኣይ.ቪ ቫይረስ እዩ።
ቫይረስ ኣብ ነብስኺ ኣይረእን እዩ ከሕምመኪ ከኣ ይኽእል እዩ።
ኤይድስ ድማ በቲ ቫይረስ ክመጽእ ዝኽእል ሕማም እዩ።
እቲ ኤች.ኣይ.ቪ ቫይረስ ንነዊሕ ግዜ ኣብ ሰውነትኪ እንተ ጸኒሑ ኤይድስ ክሕዘኪ ይኽእል እዩ።
ኤይድስ ክሓዊ ዘይክእል ቀታሊ ሕማም እዩ።

ንኤች.ኣይ.ቪ ግን ጽቡቕ ምድሃኒት ይርከቦ።
እቲ መድሃኒት ምስ ትወስዲ፡ እቶም ኤች.ኣይ.ቪ ቫይረስ እንዳ ወሓዱ ይኸዱ።
ንሰብ ከኣ ኤች.ኣይ.ቪ ቫይረስ ከተላግብሉ ኣይትኽእልን ኢኺ።
እቲ ሕማም ኤይድስ ከኣ ኣይሕዘክን እዩ።
እቲ መድሃኒት እንዳ ወሰድኪ ንነዊሕ እዋን ክትነብሪ ትኽእሊ ኢኺ።

ኣብ ጀርመን ነቲ መድሃኒት ባዕልኺ ምኽፋል ኣየድልየክን እዩ።
እቲ ናትኪ ናይ መድሕን ትካል እዩ ነቲ መድሃኒት ናይ ኤች.ኣይ.ቪ ዝኸፍሎ።
ኤች.ኣይ.ቪ ቫይረስ ዘለዎም ሰባት ንመን ብዛዕባ እዚ ክነግሩ ከም ዘለዎም ባዕሎም እዮም ዝውስኑ።
ካልኦት ሰባት ኤች.ኣይ.ቪ ዘለዎም ንኻልእ ሰብ ምንጋር ግን ኩልኩል እዩ።

ካብዞም ዝስዕቡ ነገራት ምጥንቃቕ የድልየኪ:

• ብዘይ ኮንዶም ስጋዊ ርክብ ኣይተዘውትሪ (ስጋዊ ርክብ ብብልዕቲ ኮነ ብመዓኮር)
• ሓሹሽ ኣይትወግኢ፡ ብዝተጠቕመ መርፍእ ምጥቃም ሓደገኛ እዩ። ዝተጠቕመ መውግኢ ድማ ንኻልእ ሰብ ኣይትሃቢ።
• እንተ ደኣ ደም ወጺእኪ ወይ ጥባሕ ቁስሊ ኣብ ነብስኺ ኣለኪ፡ ናይ ካልእ ሰብ ደም ብቁስልኺ ከይኣቱ ተጠንቀቒ።

Text: AWO-Zentrum für Aidsarbeit Schwaben
www.zas-schwaben.de

„ምኽንሻብ“ ማለት ሓደ ክፋል ካብ ብልዕቲ ጓል ኣንስተይቲ ይቑረጽ ማለት እዩ።
ቩልቫ ማለት ብምልኡ ክፋላት ብልዕቲ ጓል ኣንስተይቲ ማለት እዩ።.
ምናልባት ቆልዓ ከለኺ ተኸንሺብኪ ክትኮኒ ትኽእሊ ኢኺ።
ምናልባት ኣይትዝክርዮን ትኾኒ።

ብዙሕ ዓይነት ኣገባብ „ኣከናሽባ“ እዩ ዘሎ:
ሓደ ሓደ ግዜ ንእሽቶ ክፋል ብልዕቲ ይቑረጽ።
እዚ ክፋል „ክሊቶሪስ“ ክኸውን ይኽእል እዩ፡
እዚ ኣብ ላዕለዋይ ኣካል ናይ ብልዕቲ ይርከብ።
ወይ ውን „ቅንጢር“ ክኽውን ይኽእል እዩ:
እዚ ኣብ ጫፍ መእተዊ ብልዕቲ ዝርከብ ቆርበት እዩ።

ሓደ ሓደ ግዜ እታ ብልዕቲ ይሽፍንዋ እዮም።
እዚ ማለት እቲ ቅንጢር ይዕበ ይንኣስ ኣላጊቦም ይሰፍይዎ እሞ ንመሸኒን ንደም መውጽእን ዝኸውን ንእሽተይ ከፋይ ይገድፉሉ።

ምናልባት እዚ ንዓኺ ንቡር ክኸውን ይክእል እዩ፡ ስለዚ ድማ እቲ ሕቶ ናይታ ሓኪም ዘተረደኣኪ።
ኣብ ጀርመን ብዙሓት ደቀንስትዮ „ክንሹባት“ ኣይኮናን።
ስለዚ እያ እታ ሓኪምኪ ሓቲታትኪ።
ኣብ ጀርመን ምኽንሻብ ደቀንስትዮ ክልኩልን የቕጽዕን እዩ።
እዚ ማለት ንጓል ዝኽንሽቡ ዓበይቲ ሰባት ጌጋ ይገብሩ ኣለዉ ማለት እዩ።

ምኽንሻብ ኣብ ጥዕና ደቀንስትዮ ጉድኣት ከስዕብ ይኽእል እዩ።
ኣብዚ ኣድራሻ ሓበሬታ ወይ ሓገዝ ብዛዕባ እዚ ጉዳይ ክትረኽቢ ትኽእሊ ኢኺ።
http://www.imma.de/einrichtungen/wuestenrose.html